{
    "title": "İyonlaştırıcı Radyasyon",
    "image": "https://www.radyasyon.gen.tr/images/iyonlastirici-radyasyon.jpg",
    "date": "19.01.2024 12:14:01",
    "author": "orhan esen",
    "article": [
        {
            "article": "<div><b>İyonlaştırıcı radyasyon,</b> İyonlaşma, atomlardan ve moleküllerden elektron koparılmasıdır. Enerji yoğun fotonlardan meydana gelen elektromanyetik dalgalar, çarptıkları cisimlerden elektron kopararak iyonlaşmalarına yöntem açabilirler. Yüksek frekanslı ve dolayısıyla yüksek enerjili meydana gelen x ışınları ve gama ışınları iyonlaştırıcı radyasyonlardır. Daha az frekanslı, diğer bir söylemle az enerjili elektromanyetik dalgalar (RF benzeri) ise iyonlaştırıcı olmamış radyasyon model adlandırılırlar. Mobil kontakt sistemlerinin kapı araladıkları ışıma, iyonlaştırıcı olmamış radyasyon bölgesi içerisinde konum almaktadır. İyonlaştırıcı ve iyonlaştırıcı olmamış radyasyon bölgelerinin frekanslara bakarak dağılımı aşağıdaki \"elektromanyetik spektrum\" üstünde gösterilmiştir.</div><div><br></div><div><b>İyonlaştırıcı radyasyonlar</b></div><div><br></div><div><b>Alfa Işınları</b></div><div><br></div><div>Alfalar, iki proton ve iki nötrondan meydana gelen Helyum atomu çekirdekleri olup, temsili model 2He4 biçimde gösterilmektedir. Alfa parçacıkları daha ziyade doğada oluşmuş ve atom ağırlıkları kocaman meydana gelen polonyum, toryum, radyum, uranyum benzeri tabii radyoaktif izotoplardan yayınlanır. Bununla Birlikte yapay (Yapay) radyoaktif maddeler de alfa yayınlarlar. Kocaman kütleleri sebebiyle etraflarındaki maddeyi geçerken, acilen soğurulduklarından fazla miktarda ilerleyemezler (Biçim 2). İnce bir kâğıt, her tür giysi ve kişinin derisi alfaları soğurmaya yeterlidir. Ama yüksek iyonlaştırıcı olma özelliklerinden ötürü bu ışınlar tehlikelidirler. Teneffüs ve sindirim sistemlerine rastgele bir yolla girdiklerinde zararlı etkileri çok kocaman olur. Alfa saçan radyoaktif maddelere misal olarak; Radyum (Ra-226), Radon (Rn-222), Plutonyum (Pu-238) gösterilebilir.</div><div><br></div><div><b>Beta Işınları</b></div><div><br></div><div>Bir elementin çekirdeğindeki proton veya nötronların fazlalığından ötürü çekirdeğin yayınladığı yüksek enerjili elektronlardır. Beta ışınları da elektron özelliği gösterirler. Bu ışınların yüksek enerjili olanları bile bir iki milimetre kalınlığındaki metal levha ile durdurulabilir. Beta saçan radyoaktif maddelere misal olarak; Potasyum (K-40), Stronsiyum (Sr-90), Karbon (C-14) gösterilebilir.</div><div><br></div><div><b>Gama Işınları</b></div><div><br></div><div>Gama ışınları, yüksek enerjili fotonlardan meydana gelen elektromagnetik dalgalar şeklinde yayıldıklarından giricilikleri daha fazladır. Cereyan model yüksüz ve kütleleri yoktur. Çekirdeğin yapısını değiştirmez, gama yayınlanması genellikle alfa ve beta bozunmasından daha sonra olur. Sözgelişi havada bir iki surat metre, kurşunda 8-10 cm gittikleri halde, yeniden de tümden soğurulamazlar. Gama saçan maddelere bir iki misal, Sezyum (Cs-137), Kripton (Kr-88), Kobalt (Co-60) gösterilebilir.</div><div><br></div><div><b>Neden toplam alfa/beta?</b></div><div><br></div><div>Radyoaktif kirlenmenin boyutunu saptama etmek amaçlı spesifik alfa veya spesifik beta yayan radyoizotopların tayinleri bazı radyo kimyevi ayırma ve saflaştırma işlemleri gerektirdiğinden her bir radyoizotopun tayini oldukça vakit alıcı ve pahalıdır. Bu yüzden rastgele bir nükleer talihsiz kaza anında ilk olarak toplam alfa ve beta radyoaktiviteleri tayin edilerek sınır değerlerin üstünde bir etkinlik saptanırsa ama o vakit radyoaktif kirlilikten laf edilir ve her bir radyoizotopun kalitatif ve kantitatif model tayin edilmesi gereklidir. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu-Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Bilimi Merkezi Nükleer Kimya Bölümü Sayım Laboratuvarında; Türkiye'nin natürel radyasyon haritasının çıkartılması bağlamında her çeşitli çevre ve besin örneğinde toplam alfa/beta radyoaktiviteleri tayinine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bununla birlikte içme suyu işletmecilerinin Sıhhat Bakanlığı'ndan suların radyoaktivite yönünden içilebilir su olduğuna konusunda ruhsat alabilmeleri amaçlı gereken toplam alfa/beta radyoaktivite tahlilleri para karşılığı yapılmaktadır. Nükleer Sayım Laboratuvarı'nın ISO 17025 standardına bakarak akredite edilebilmesi amaçlı çoğu ülkenin kollektif yürüttüğü ve IAEA'nın desteklediği QA/QC (Kalite Temin/Kalite Kontrol) projesine dahil olunmuş ve bu proje kapsamında laboratuvar başka Uzman olanlar aracılığıyla iki ayrı denetimden geçmiştir. Bu denetimler sonucu yapılmış olan çalışmaların ISO 17025 standardına uyumlu olduğu denetçiler aracılığıyla rapor edilmiştir.</div>"
        }
    ]
}