Radyasyon Çeşitleri

Radyasyon Çeşitleri, Öncelikle basit bir şekilde radyasyonu ortamda yol alabilen bir çeşit enerji şeklinde tanımlamak mümkündür. Biraz daha açıklayacak olursak doğal veya yapay radyoaktif çekirdeklerin kararsız yapıdan kararlı yapıya geçmek için çevreye saldıkları hızlı parçacıklar ve elektromanyetik dalga ile taşınan enerjiye radyasyon denilmektedir. Radyasyon çeşitlerini temel olarak parçacık ve dalga tipi radyasyon olarak iki şekilde ayırmak mümkündür. Parçacık radyasyonu, belirli kütle ve enerjiye sahip olan ve çok hızlı hareket eden küçücük parçaları belirtir. Basitleştirecek olursak bu tür radyasyon çok hızlı giden mermiye benzer ancak çıplak gözle görülmeyecek kadar küçüktür. Dalga tipi radyasyonun ise kütlesi yoktur ve belli enerjiye sahip radyasyon çeşididir. Çıplak gözle görebileceğimiz en yüksek enerjili ışık mor renkli ışıktır ve radyasyonun enerjisi arttıkça morötesi rengini alır akabinde bizler göremeyiz, aynı zamanda hissedemeyiz. Temel olarak bu bilgileri verdikten sonra radyasyon çeşitlerini maddeler halinde sıralayalım.

Adından da anlaşılabileceği gibi girdiği ortamda iyonları ayrıştıran radyasyon çeşidine denir. Temel olarak ikiye ayrılmaktadır.

A) Elektromanyetik Radyasyonlar: Dalga boyları çok küçük olmasına rağmen enerjileri yüksek olan X ve Y elektromanyetik radyasyonlardır. X ışınlarına aynı zamanda röntgen ışınları da denilmektedir. Atomda ortaya çıkan enerji fazlalığı dalgalar halinde X ışını biçiminde yayılır. Ayrıca Bekirli ve hızlandırılmış yüksek atom numarasına sahip elektronlar belirli atomların çekirdeklerine doğru yaklaştıklarında yavaşlama sonucu da X ışınlarının oluştuğu belirtilmiştir. Y ışınlarına ise aynı zamanda gama ışınları denilmektedir. Bu ışınların kaynağı olarak belirtilen yer atomun çekirdeğidir. Gama ışınları atom çekirdeğindeki enerji dalgalanmalarından oluştuğu tespit edilmiştir. Bu ışınlar yüksüz olduklarından dolayı manyetik ya da elektrik alanda sapma oluşturmazlar. Ayrıca bu radyasyon çeşitlerinden olan X ve Y ışınlarının madde içinde nüfuz etme özelliği kuvvetlidir.

B) Parçacıklı Radyasyon: bu radyasyon çeşidi ise alfa ve beta parçacıklarından oluşmaktadır. Alfa parçacığı pozitif yüklüdür ve iki nötron ile iki protondan oluşan helyum çekirdeğidir. Alfa parçacığını bir kâğıt parçası ile durdurma olanağı vardır. Bunun nedeni alfa parçacıklarının sahip olduğu büyük elektrik yüklerdir. Ayrıca bu elektrik yükler yoğun bir şekilde iyonlaşma oluşturmalarına ve enerji kaybetmelerine sebep olmaktadır. Bundan dolayı alfa parçacıklarının erişim mesafesi oldukça kısadır ve bu sebeple dış radyasyon ihtimali oluşturmazlar. Ancak vücut içerisine girebildikleri takdirde tehlikeli olmaları söz konusudur. Beta parçacıkları ise negatif ya da pozitif elektronlardan oluşabilmektedir. Enerji fazlalığının kaynağı proton çokluğundan dolayı ise b+, nötron çokluğundan kaynaklanıyorsa b-şeklinde formülize edilmektedir. Alfa parçacıklarına göre beta parçacıkları daha az iyonlaşmaya sebep olur. Ayrıca bu parçacıklı radyasyondan kurtulmak için ince alüminyumdan yapılmış levha yeterlidir.

Ultraviyole Işınlar: bu ışınların temel kaynağı güneştir. Güneş yeni doğarken bol bir şekilde yayılmaktadır. Bu ışınlar deri ve gözü etkileme ihtimalleri vardır. Deri kanserinin sebebi ise %80 oranında bu ışınlardan oluştuğu tespit edilmiştir.

EMR Nitelikli Radyasyonlar: Cep telefonları, trafolar, mikrodalgalar vb. Bu grupta yer almaktadır.